16 czerwca 2025 roku w 570 rocznicę powstania fundacji ołtarza pod wezwaniem Bożej Opatrzności, Najświętszej Marii Panny, świętej Jadwigi i Wszystkich Świętych w szprotawski kościele farnym, odbyło się seminarium pt. „Dokument fundacji ołtarza w szprotawskim kościele parafialnym z 1455 roku”. Dokument ten został odzyskany w 2055 roku przez Archiwum Diecezjalne w Zielonej Górze i jest najstarszym dokumentem w zasobie tego Archiwum. Spotkanie rozpoczęło się w kościele p.w. WNMP o godz. 10:30 Mszą Świętą, odprawianą przez biskupa Adriana Puta i wicedziekana ks. Krzysztofa Górznego. Okolicznościowe kazanie wygłosił główny celebrans ks. biskup Adrian Put, a dotyczyło pojęcia czasu. Na eucharystii obecni byli między innymi: ks. dr hab. Robert Kufel dyrektor Archiwum Diecezjalnego w Zielonej Górze, prof. UZ dr hab. Joanna Karczewska, konserwator zabytków Karol Błaszczyk.
Druga część seminarium odbyła się w dawnym klasztorze Magdalenek. Można było zobaczyć oryginał dokumentu oraz wysłuchać wykładu prowadzonego przez prof. UZ dr hab. Joannę Karczewską.
„DOKUMENT FUNDACJI OŁTARZA W SZPROTAWSKIM KOSCIELE PARAFIALNYM Z 1455 ROKU”
Miejski kościół parafialny był w średniowieczu nie tylko świątynią ale budowlą reprezentacyjną, która miała świadczyć o zamożności miasta i jego mieszkańców. Natomiast miernikiem tej zamożności były znajdujące się w jej wnętrzu ołtarze i ich wyposażenie. W szprotawskiej farze takich ołtarzy było kilkanaście, a jednym z nich był ołtarz pod wezwaniem Bożej Opatrzności, Najświętszej Marii Panny, świętej Jadwigi i Wszystkich Świętych, ufundowany przez rodzinę miejscowych rzeźników o nazwisku Schelewecke w 1455 roku.
W 2055 roku Archiwum Diecezjalne w Zielonej Górze weszło w posiadanie dokumentu dotyczącego tej pobożnej fundacji, który dotychczas był uznawany za zaginiony. Spisano go na karcie pergaminowej o wymiarach 315 mm na 405 mm. Była do niego przywieszona pieczęć biskupia, która niestety nie zachowała się.
Dokument był wystawiony 20 stycznia 1455 roku przez biskupa wrocławskiego Piotra, który zatwierdził fundację ołtarza w kościele parafialnym w Szprotawie dokonaną przez rzeźnika Jana Schelewecke, jego żonę Barbarę i córkę Katarzynę. Ołtarz znajdował się przy wejściu obok drzwi, z prawej strony, jednak obecnie – przy kilku przebudowach kościoła – jego lokalizacja się nieco zmieniła. Fundator ołtarza przeznaczył uposażenie na jego utrzymanie. Rodzina fundatora posiada też tzw. prawo patronatu – czyli mogła wyznaczać duchownego, który odprawiał przy ołtarzu msze. Po śmierci dobrodziejów, prawo patronatu ołtarza miało należeć do cechu rzeźników i gminy miejskiej w Szprotawie. Kapłan był zobowiązany do odprawiania przy tym ołtarzu 5 mszy w tygodniu, za dusze zmarłych, a także do odprawiania mszy czytanych.
Dokument ten jest cennym źródłem do poznania historii szprotawskiego kościoła parafialnego i miejscowej społeczności. Rodzina Schelewcke należała do miejscowej elity, a cech rzeźników, który reprezentowała, był w Szprotawie w średniowieczu najzamożniejszym i najlepiej prosperującym.
Źródło to przybliża jeden z istotnych przejawów średniowiecznej pobożności jakim były fundacje ołtarzy. Miały one zjednywać Bożą łaskę dla ofiarodawcy, jego rodziny i miasta. Była to także demonstracja pozycji i możliwości finansowych fundatorów. Kościół parafialny był w mieście nie tylko przestrzenią sakralną ale także publiczną, w której okazywano mieszkańcom swój prestiż i pozycję. Bardzo cieszy fakt, że można poznać dokument fundacji ołtarzowej w 570 rocznicę jej powstania. To istotne wydarzenie nie tylko w historii szprotawskiej parafii, ale także miasta Szprotawy. Dokument pokazuje średniowiecznych szprotawian w ujęciu mikrohistorycznym. Jest swoistym łącznikiem między odległą przeszłością, a współczesnością – pozwala poznać dawnych mieszkańców miasta, ich działalność i dążenia.
Warto też wspomnieć, że dokument z 1455 roku jest obecnie najstarszym w zasobie Archiwum Diecezjalnego w Zielonej Górze.”
Filmy – „Gość niedzielny”